Όταν πάτησαν πρώτη φορά οι χρήστες του διαδικτύου επάνω στην επιλογή «sign up», ενδεχομένως να είχαν ως ευγενή και βασικό σκοπό την επικοινωνία. Να μη χαθούν με τους παλιούς συμμαθητές. Να μπορούν να καλούν τον επιστήθιο φίλο που μετακόμισε στο εξωτερικό εύκολα και ξέγνοιαστα. Είναι στη φύση μας να αποζητάμε την ανθρώπινη παρουσία, έστω κι αν αυτή είναι στη πραγματικότητα pixels.
Στη φύση μας είναι επίσης να μοιραζόμαστε, ως όντα κοινωνικά, τις χαρές και τις επιτυχίες μας. Εξάλλου, η χαρά του καθενός πολλαπλασιάζεται όταν κοινωνοί της γίνονται κι άλλοι άνθρωποι. Πλέον τα επιτελεία προγραμματιστών γνωστών κολοσσών προσφέρουν απλόχερα τα «καλούδια» τους, δίνοντας δωρεάν τη δυνατότητα να μοιραστεί ο καθένας, ακόμα και το «είναι» του με όλο το κόσμο, αν αυτός το επιθυμεί. Δε θα ήθελα να σταθώ στο ευεργέτημα αυτό που τόσο απλόχερα μας χαρίζεται δίχως (;;;) ανταλλάγματα. Θα σταθώ στη σύγχρονη Οδύσσεια κάθε ανθρώπου προς αναζήτηση του εαυτού του, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο σε κάθε Οδυσσέα εκεί έξω να τοποθετήσει τον εαυτό του ως πρωταγωνιστή.
Το ταξίδι ξεκινάει και καθένας έχει στα χέρια του την ελευθερία να χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες που του παρέχουν τα social media. Τις περισσότερες φορές ωστόσο οι χρήστες τους δεν αντιλαμβάνονται πως κρατούν εκτός από ένα εργαλείο κι έναν ασκό του Αιόλου. Όταν εισέλθει ο χρήστης στον εικονικό αυτό κόσμο, ο ασκός αυτός ανοίγει. Στην αρχή βγαίνει δειλά ένας γλυκός αέρας, σα να ήρθε να δώσει στον καθένα ξεχωριστά μια ανεπαίσθητη ώθηση. Αγγίζει απαλά τη πλάτη του χρήστη και γλυκά του ψιθυρίζει στο αυτί, σα Σειρήνα: «Δεν είναι ωραία εδώ; Μπορείς να είσαι όποιος θέλεις εσύ να είσαι.». Και υποσυνείδητα το άτομο νιώθει ωραία, γεμάτος κι επιτυχημένος τώρα που μπορεί να επικοινωνήσει σε όλο το κόσμο τη χαρά και την επιτυχία του. Νιώθει δημοφιλής και αγαπητός, που μόλις έλαβε ευχές και «μπράβο», ακόμα και από άτομα άγνωστα σε αυτόν.
Όταν ανεβάζει φωτογραφίες από το πανάκριβο ταξίδι του στα πέρατα του κόσμου, ή τη πολυπόθητη προαγωγή του, ένας αέρας πια πιο δυνατός, πιο επιθετικός έρχεται ξανά και ψιθυρίζει: «Δε νιώθεις ακόμα πιο ωραία τώρα;». Αυτό το «ακόμα», είναι η ματαιοδοξία που έρχεται και φωλιάζει κάπου μέσα στο εγώ κάθε ανθρώπου. Η υποψία πως κάποιος ζηλεύει την ώρα που βλέπει την επιτυχία του, πως θα ευχόταν να είναι σαν κι εκείνον. Κι αυτό του δίνει δύναμη, τον μεθάει ακριβώς όπως η αλκοόλη. Γίνεται για τον κάθε χρήστη η προσωπική του Κίρκη.
Περνάει ο καιρός και η Οδύσσεια συνεχίζεται. Το ταξίδι της ζωής κάθε ανθρώπου είναι ευμετάβλητο και περιλαμβάνει (κυρίως) στιγμές δύσκολες, στιγμές που ο καθένας τείνει διαχειρίζεται μόνος στο παρασκήνιο. Από μια απώλεια, έως τη κατάθλιψη, από μια αγχώδη διαταραχή, έως τη μελαγχολία. Παλεύει κρυφά με δαίμονες που τον καθηλώνουν στο σπίτι, στο κρεβάτι του. Η ζωή, ωστόσο, τρέχει, είτε με εκείνον, είτε χωρίς και φέρνει επιτυχίες και χαρές στον πραγματικό και εικονικό του περίγυρο. Εκείνη τη στιγμή όμως έρχεται κάτι πρωτόγνωρο και τον κατακλύζει. Κάτι που με μανία ορμάει προς το μέρος του και προσπαθεί να τον ξεριζώσει. Μέσα στη θλίψη και στην αποστασιοποίησή του ο άνθρωπος ξεχνάει πως στην αρχή του, δελεαστικού τότε κι αγγελικά πλασμένου, ταξιδιού του είχε ανοίξει κι έναν ασκό. Ίσως δε φαντάστηκε τότε πόσο καταστροφική είναι η δύναμή του πάνω σε ένα καράβι που έχει χτυπηθεί. Τότε η φωνή έρχεται και ουρλιάζοντάς του πλέον αποκρίνεται «Όλοι είναι πιο ευτυχισμένοι από εσένα. Δε βλέπεις πως απέτυχες;;».
Με όση δύναμη του απομένει μασκαρεύεται φορώντας ένα υπέροχο χαμόγελο. Βγαίνει ξανά έξω και παλεύει να ζήσει όπως ζουν αυτοί, όπως επιτάσσει η φωνή. Μπαίνει ξανά στον αγώνα για το τέλειο post στο Instagram που θα του χαρίσει πίσω τη χαμένη του αυτοεκτίμηση. Θα γεμίσει το είναι του, θα του δώσει υπόσταση. Και, δυστυχώς, ενώ θα βλέπει μέρα με τη μέρα τη κενότητα του σκοπού αυτού, δε μπορεί να σταματήσει. Γιατί η αλκοόλη είναι εθιστική και την ακολουθεί ο εθισμός. Εθισμός στο παιχνίδι της εικόνας και των εντυπώσεων. Εθισμός στον άλλο μας εαυτό, στο εικονικό μας alter ego. Απαιτείται χρόνος, ίσως και χρόνια, για να φτάσει ο άνθρωπος στη προσωπική του Ιθάκη. Αν καταφέρει πρώτα να ξεφύγει από την Οδύσσεια του εικονικού του άλλου εαυτού…
Ελένη Δημοπούλου,
Ασκούμενη Δικηγόρος Θεσσαλονίκης
